ارزیابی اثرات قطب های رشد بر توسعه نواحی روستایی: مطالعه صنایع چوب و کاغذ مازندران

هدف این تحقیق پیمایشی شناسایی و ارزیابی اثرات مجتمع صنعتی چوب و کاغذ مازندران بر نواحی روستایی پیرامون بود و داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه جمع آوری شد. جامعهآماریاینتحقیقشامل 2625 نفر از سرپرستان خانوار در 18 روستای همجوار مجتمع و 1500 نفر از کارشناسان و متخصصان شاغل در مجتمع بود که بر مبنای جدول کرجسی و مورگان و فرمول کوکران به ترتیب تعداد 350 و 150 نفر از این دو گروه به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه های تحقیق به صورت تصادفی در بین آنها توزیع شد. روایی و پایایی پرسشنامه های تحقیق بر مبنای دیدگاه گروهی از کارشناسان و همچنین محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار spss16 تجزیه و تحلیل شد. نتایج اولویت بندی گویه های مربوط به اثرات فیزیکی-کالبدی مجتمع نشان داد که، «ایجاد زیرساخت هایی جهت بهره برداری اصولی از منابع طبیعی» از نظر کارشناسان و «گسترش امکانات و خدمات آموزشی در روستا» از نظر روستاییان دارای اهمیت بیشتری بوده است. همچنین از نظر هر دو گروه «افزایش تمایل روستاییان به کار در مجتمع» جزء مهمترین اثرات اجتماعی مجتمع بوده است. «کاهش ارزش اراضی کشاورزی» از دید کارشناسان و «افزایش فرصت های اشتغال در روستا» از دیدگاه روستاییان مهمترین اثرات اقتصادی مجتمع بوده است. همچنین «افزایش کلی حفاظت از منابع طبیعی» از نظر کارشناسان و «کاهش مراتع و مکان های چرای دام» از نظر روستاییان جزء مهمترین اثرات محیط زیستی مجتمع بر روستاهای همجوار بوده است. نتایج آزمون فریدمن نشان داد که از دید کارشناسان به ترتیب اثرات «اجتماعی»، «فیزیکی-کالبدی»، «اقتصادی» و «محیط زیستی» دارای اهمیت بیشتری بوده است در حالی که روستاییان به ترتیب اثرات «اقتصادی»، «محیط زیستی»، «اجتماعی» و «فیزیکی-کالبدی» را مهمتر ارزیابی کرده اند. یافته های تحلیل عاملی نیز نشان داد که شش عامل با نام های «منافع اجتماعی»، «منافع زیرساختی»، «هزینه های محیط زیستی»، «منافع اقتصادی»، «منافع رفاهی-خدماتی» و «هزینه های اجتماعی» توانستند 804/68 درصد واریانس تغییرات مربوط به اثرات مجتمع صنایع چوب وکاغذ بر نواحی روستایی اطراف را تبیین کنند. نتایج این قسمت نشان داد که «منافع اجتماعی»، «منافع زیرساختی»، «منافع اقتصادی» و «منافع رفاهی-خدماتی» مربوط به جنبه های مثبت تأثیر مجتمع و «هزینه های محیط زیستی» و «هزینه های اجتماعی» نیز جنبه های منفی تأثیر مجتمع بر نواحی روستایی پیرامون را نشان می دهند. همچنین از مجموع کل اثرات، 081/72 درصد مربوط به اثرات مثبت و 919/27 درصد مربوط به اثراتمنفی بوده است، که این امر بیانگر این بود که اثرات مثبت بسیار بیشتر از اثرات منفی بوده است.